Ook in België zijn er kinderen die niet naar school gaan, maar thuis les krijgen. De redenen hiervoor zijn uiteenlopend, van religieus tot pedagogisch en van problemen op school tot hoogbegaafdheid.
De leerplicht in België
Kinderen van 6 tot 18 jaar zijn leerplichtig in België. Dat betekent dat ze verplicht zijn te leren, maar dit hoeft niet persé op school te gebeuren; geen schoolplicht dus. Verreweg de meeste kinderen zitten op een door de overheid erkende school, maar huisonderwijs – zoals het in België genoemd wordt – is dus ook mogelijk.
Dit kan op verschillende manieren:
Individueel huisonderwijs:
- De ouder(s) geeft les of er wordt een beroep gedaan op een privéleraar.
Collectief huisonderwijs:
- De kinderen gaan naar een privéschool. Dat is een school die niet erkend, gefinancierd of gesubsidieerd wordt door de Vlaamse overheid, de Franse of de Duitstalige Gemeenschap.
- Samen met andere ouders wordt het huisonderwijs voor jullie kinderen gezamenlijk georganiseerd.
In het schooljaar 2017/2018 kregen er in totaal ongeveer 2900 kinderen huisonderwijs, waarvan 1800 kinderen collectief en 1100 individueel huisonderwijs.
Welke stappen moet je nemen?
Als je hebt besloten om huisonderwijs te gaan geven, zijn er een aantal stappen die je moet nemen.
1. Begin bij een nieuw schooljaar
Allereerst kun je niet halverwege het schooljaar beginnen en van school overstappen naar huisonderwijs (op een paar kleine uitzonderingen na). Je begint bij een nieuw schooljaar. Overigens is van huisonderwijs naar school minder lastig te regelen, dan hoef je alleen een bewijs van inschrijving van de school op te sturen.
2. Verklaring van huisonderwijs
Je moet een verklaring van huisonderwijs invullen en inleveren, ten laatste op de 3e schooldag van het schooljaar. (De eerste schooldag is meestal 1 september. Valt 1 september in het weekend dan is het de eerstvolgende maandag.) Deze is geldig voor 1 schooljaar, tot 31 augustus. De verklaring is verplicht en moet elk jaar opnieuw worden ingediend. Hierin staan vragen over de onderwijsdoelen, de leermiddelen en de leerbehoeften van de leerling. Hier kun je de verklaring downloaden. Deze link en meer informatie staat op https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/hoe-organiseer-ik-huisonderwijs .
Deze verklaring is hetzelfde voor zowel basisonderwijs als voor secundair (voortgezet) onderwijs. Hiermee krijgt de onderwijsinspectie een eerste indruk over hoe je je onderwijs in wil gaan richten. Een goed ingevulde vragenlijst laat zien dat je hebt nagedacht over wat je gaat doen het komende schooljaar.
De 3 onderdelen van de vragenlijst:
Persoonlijke gegevens
Hier vul je je eigen naam en adres in en die van je kind. Voor elk kind in het gezin moet je een aparte verklaring invullen.
Gegevens van het huisonderwijs
Vul hier het adres in waar het onderwijs plaatsvindt en de periode.
Realisatie van het huisonderwijs
Dit onderdeel gaat over de kern. In welke taal wordt er onderwezen? Wie geeft er les? Wat zijn de leerdoelen? Hoe wordt het onderwijs afgestemd op de leerbehoeften? Welke leermiddelen worden er gebruikt?
Dit zijn belangrijke vragen die het verdienen
om goed beantwoord te worden. Voeg gerust een extra blad toe, op de voorgedrukte lijntjes past geen uitgebreid antwoord.
3. Agentschap voor Onderwijsdiensten
Als alles is ingevuld dien je de verklaring in bij de cel Leerplichtcontrole van het Agentschap voor Onderwijsdiensten, per post of per email.
Meestal ontvang je binnen een korte tijd een
bevestiging (soms al na enkele dagen!).
4. Je kunt nu huisonderwijs gaan geven!
De praktische kant
Kosten
De kosten voor het huisonderwijs komen voor je
eigen rekening. Je ontvangt geen schooltoelage.
Vakanties en lesuren
De vakanties en vrije dagen mag je zelf indelen, net als de lesuren.
Kwalificaties
De Vlaamse overheid heeft geen diplomavereisten voor degene die het huisonderwijs geeft, ook niet voor de ouders.
Vakken
Er zijn geen verplichte vakken of boeken voor huisonderwijs.
Minimumeisen
Er zijn wel een aantal minimumeisen waaraan je moet voldoen:
- Het onderwijs moet gericht zijn op de ontplooiing van de volledige persoonlijkheid en talenten van je kind en op de voorbereiding van je kind op een actief leven als volwassene.
- Het onderwijs moet respect bijbrengen voor de grondrechten van de mens en voor de culturele waarden van je kind en van anderen.
Controle door de onderwijsinspectie
De onderwijsinspectie komt controleren of het huisonderwijs voldoet aan de minimumeisen. Als de inspectie bij jou wil langskomen krijg je
op tijd bericht, waarbij je een datum en een tijd krijgt. Meestal is dit voor de eerste helft van het schooljaar. Je bent verplicht deze inspectie toe te laten.
Wat te doen bij een negatieve beoordeling?
Als je een negatieve beoordeling hebt, krijg je later nog een bezoek. Deze keer komen er 2 andere inspecteurs langs, zodat er in totaal 4 verschillende mensen een beoordeling geven. Als nu nog steeds blijkt dat het huisonderwijs niet voldoet, ben je verplicht je kind in te schrijven op een erkende school. Als je wilt weten hoe de inspectie te werk gaat en waar ze allemaal naar kijken, kun je hier het beoordelingskader vinden.
Verplichte examens
In België zijn er 2 verplichte examens voor kinderen die huisonderwijs volgen.
- Examen basisonderwijs
Het getuigschrift basisonderwijs is voor kinderen aan
het einde van hun basisonderwijs. Je moet je kind inschrijven voor dit examen tijdens het schooljaar waarin het voor 1 januari 11 jaar wordt. Als je je kind
te laat inschrijft bij de examencommissie, dan ben je verplicht het in te schrijven bij een erkende school. Je hebt 1 herkansing om dit examen te halen, mocht het de eerste keer niet gelukt zijn. Als het ook de tweede keer niet lukt, moet het kind zich alsnog op een school inschrijven.
- Examen secundair onderwijs
Het getuigschrift 1e graad secundair onderwijs is voor kinderen aan het eind van hun secundair (voortgezet) onderwijs. Je moet je kind inschrijven voor dit examen tijdens het schooljaar waarin het voor 1 januari 15 jaar wordt. Als je je kind te laat inschrijft, dan ben je verplicht het in te schrijven bij een erkende school.
Nederlanders in België
Sommige ouders komen er pas later achter dat de school waar hun kind heengaat, niet aansluit bij hun levensovertuiging. Maar dan is het in Nederland eigenlijk te laat. Wettelijk gezien zijn er weinig mogelijkheden om na schoolgang nog thuisonderwijs te krijgen.
Er zijn gezinnen die naar België verhuisd zijn en hun kinderen nu thuisonderwijs kunnen geven, terwijl deze kinderen in Nederland op school hebben gezeten. Lees hier het interview met de Nederlandse Eline. Ze woont met haar gezin sinds anderhalf jaar in België en geeft met veel plezier (t)huisonderwijs.
