De leerplicht en de vrijstelling

Leerplicht in Nederland

Bijna alle 2,5 miljoen kinderen in Nederland gaan naar school. Vanaf je 5^e verjaardag totdat je 16 jaar oud wordt ben je leerplichtig in Nederland, mits je minimaal een havo, vwo of mbo-diploma (niveau 2) op zak hebt. Anders geldt de leerplicht tot 18 jaar. In principe betekent de leerplicht in Nederland schoolplicht.

In de Leerplichtwet, artikel 2, lid 1 staat dit: ‘Degene die het gezag over een jongere uitoefent, en degene die zich met de feitelijke verzorging van een jongere heeft belast, zijn verplicht overeenkomstig de bepalingen van deze wet te zorgen, dat de jongere als leerling van een school staat ingeschreven en deze school na inschrijving geregeld bezoekt. (…)’

Leerplicht in België

In België is de situatie anders, je kunt kiezen uit schoolgang of thuisonderwijs. Je mag zelfs je kind het ene jaar naar school sturen en het volgende jaar thuisonderwijs geven. Uiteraard zijn er bepaalde voorwaarden aan verbonden. Ik heb er hier een hele post over geschreven.  

Vrijstelling

In de Nederlandse Leerplichtwet zijn een aantal uitzonderingen opgenomen, waarbij je vrijstelling van schoolinschrijving hebt als je aan de voorwaarden voldoet. Er zijn verschillende redenen voor een beroep op de vrijstelling:

• Als je kind psychische of lichamelijke klachten heeft waardoor het onmogelijk is om naar school te gaan. Dit zijn veelal ernstig zieke kinderen, maar ook kinderen die vanwege autisme overprikkeld raken in de volle klassen of hoogbegaafde kinderen die te weinig uitdaging hebben op school (Leerplichtwet artikel 5 onder a).
• Als je een trekkend bestaan leidt, zoals kermis- of  circusartiesten. Vaak is dit beperkt tot een aantal maanden per jaar (Leerplichtwet artikel 5a). 
• Als je bezwaar hebt tegen de levensbeschouwelijke richting van de scholen in je omgeving (Leerplichtwet artikel 5 onder b).

Aantallen

Ongeveer 6000 kinderen in Nederland hebben vrijstelling van de leerplicht op lichamelijke of psychische gronden. Rond de 900 kinderen hebben een vrijstelling op grond van hun geloofsovertuiging. 

Richtingbezwaar

Wij hebben vrijstelling vanwege onze geloofsovertuiging. We konden geen school vinden in de buurt die bij onze overtuiging aansloot en daarom deden we een beroep op artikel 5 onder b van de Leerplichtwet:  ‘De in artikel 2, eerste lid, bedoelde personen zijn vrijgesteld van de verplichting om te zorgen, dat een jongere als leerling van een school onderscheidenlijk een instelling staat ingeschreven, zolang b. zij tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning – of, indien zij geen vaste verblijfplaats hebben, op alle binnen Nederland – gelegen scholen onderscheidenlijk instellingen waarop de jongere geplaatst zou kunnen worden, overwegende bedenkingen hebben;’

Deze website geeft er volledige informatie over.

Kennisgeving

Een maand voordat je kind 5 jaar oud wordt moet de kennisgeving met het bezwaar ingeleverd worden bij burgemeester en wethouders. Of geef hem liever af op het gemeentehuis en laat hem stempelen. Dan weet je zeker – en heb je bewijs – dat het aangekomen is. Elk jaar opnieuw voor 1 juli moet de brief binnen zijn bij de gemeente.

Inhoud van de kennisgeving

In artikel 6 en 8 van de Leerplichtwet wordt uitgelegd wat er in de brief moet staan. In artikel 6 staan welke gegevens van het kind in de brief moeten staan (naam, adres, BSN) en in artikel 8 staat de verklaring die de brief moet hebben.

Artikel 8 zegt: ‘1. Een beroep op vrijstelling op grond van artikel 5 onder b kan slechts worden gedaan, indien de kennisgeving de verklaring bevat, dat tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning – of, bij het ontbreken van een vaste verblijfplaats, op alle binnen Nederland – gelegen scholen onderscheidenlijk instellingen waarop de jongere geplaatst zou kunnen worden, overwegende bedenkingen bestaan. 2. Deze verklaring is niet geldig, indien de jongere in het jaar, voorafgaande aan de dagtekening van de kennisgeving, geplaatst is geweest op een school onderscheidenlijk een instelling van de richting waartegen bedenkingen worden geuit.

Overwegende bedenkingen

Samengevat moet dus in de brief staan dat je overwegende bedenkingen hebt tegen de scholen in jouw omgeving. Met ‘redelijke afstand’ wordt over het algemeen uitgegaan van een straal van 6 km vanaf je huis (voor een kind tot 10 jaar oud). Ook mag hij het jaar ervoor niet op een school hebben gezeten waartegen je nu bezwaar maakt.

Geen aanvraag

Deze brief is een beroep op de vrijstelling van de leerplicht die, mits je aan de voorwaarden voldoet, van rechtswege geldig is. Je doet dus geen aanvraag voor de vrijstelling, maar een beroep erop.

Hier kun je een voorbeeldbrief bekijken.

Recht op thuisonderwijs

In Nederland bestaat er geen recht op thuisonderwijs, maar is het een uitvloeisel van de ontheffing van de leerplicht. De overheid is niet langer verantwoordelijk voor het onderwijs van het kind en daarom geven vrijwel alle ouders die zich beroepen op vrijstelling, thuisonderwijs. De ouders behouden namelijk wel de plicht tot het bevorderen van de ontwikkeling van de persoonlijkheid van hun kind, zoals vermeld in artikel 247 van het Burgerlijk Wetboek 1.

Wij

Onze kinderen zijn nooit naar school geweest en we hebben vrijstelling sinds het begin. Elk jaar opnieuw leveren we de brieven in op het gemeentehuis. Soms hebben we binnen 2 weken een bevestiging, andere keren wordt er moeilijker gedaan. Het is ook niet duidelijk hoe het er in de toekomst uit gaat zien met de Leerplichtwet in Nederland, dus dat is even afwachten. Maar ondertussen zijn we blij met het thuisonderwijs dat we kunnen geven!